माझ्या धनगर मित्रांना आवाहन

-महावीर सांगलीकर

अलीकडे माझे अनेक धनगर मित्र आपल्या जातीच्या महान व्यक्तींना प्रकाशात आणत आहेत. ही चांगली गोष्ट आहे, पण असे करताना ते एक फार मोठी चूक करीत आहेत, ती म्हणजे त्या महान व्यक्तींना माझे मित्र धनगर म्हणून पेश करीत आहेत. असे करणे हे पूर्णपणे चुकीचे आहे, कारण असे करणे म्हणजे त्या महान व्यक्तींना जातींच्या बंधनात अडकवणे होय.

चंद्रगुप्त मौर्य, गौतमीपुत्र सातकर्णी, मल्हारराव होळकर, यशवंतराव होळकर, अहिल्याबाई होळकर हे जन्माने आणि जातीने धनगर असतील, पण ते केवळ धनगरांचे होते काय? त्यांचे कार्य धनगरांसाठी होते काय? खरे बघितले तर या लोकांनी आपला पेशा सोडून दिला होता, त्यामुळे त्यांना धनगर समजणे चुकीचे आहे.

दुसरे म्हणजे चंद्रगुप्त मौर्य हा धनगर होता, तर मग त्याचा मुलगा बिंदुसार आणि नातू अशोक यांची नावे तुम्ही का टाळता? येशू ख्रिस्त आणि मोहमद पैगंबर हे दोघेही धनगर होते, त्यांचे नाव तुम्ही का घेत नाही? खरे पाहता येशू ख्रिस्त आणि मोहमद पैगंबर ही किती मोठी व्यक्तिमत्वे, पण केवळ ते दुस-या धर्माचे म्हणून त्यांचे नाव न घेणे हे योग्य आहे का?

चंद्रगुप्त मौर्य याचा धर्म जैन होता, गौतमीपुत्र सातकर्णी याचा धर्म बौद्ध होता, पण या गोष्टी माझे धनगर मित्र लपवून ठेवत आहेत. खरे म्हणजे धनगर लोक हे सर्व धर्म समभाव मानणारे आहेत हे दाखवण्याची संधी चंद्रगुप्त मौर्य, सम्राट अशोक, येशू ख्रिस्त, मोहमद पैगंबर, गौतमीपुत्र सातकर्णी, होळकर परीवार या सगळ्यांनी दिली आहे, पण धनगर कार्यकर्त्यांचा हिंदूत्ववाद ही संधी ठोकरून देत आहे.

मुख्य मुद्दा हा आहे की या महान लोकांना जातींच्या बंधनात अडकवणे चुकीचे आहे. ब्राम्हण का जिंकतात याचे एक कारण ते त्यांच्या लोकांना ब्राम्हण म्हणून पेश करत नाहीत. ज्ञानेश्वर, एकनाथ, रामदास हे संत असतात, ब्राम्हण नव्हे. पण दुसरीकडे नामदेव म्हणजे शिंपी आणि गाडगे बाबा म्हणजे परीट असतात. त्यामुळे धनगरांनी आपल्या महापुरुषांवर जरूर संशोधन करावे, पण त्यांना जातीच्या बंधनात अडकवू नये. नाहीतर त्यांचे महात्म्य धनगर समाजापुरतेच राहील.